Category Бусад

2022/08/08

“Оюу толгойн хяналт” ТББ-ын тэргүүн Д.Сүхгэрэлтэй “Хүний эрх хамгаалагчдын эрх зүйн байдлын тухай хууль”-ийн анхаарал татах заалтуудын талаар ярилцлаа. Тэрээр тус хуулийн 8.1.3-д “хүний эрх, эрх чөлөө, бусдын нэр төр, алдар хүнд, ажил хэргийн нэр хүндийг гутаах” гэх ХОРИГЛОХ заалт оруулсан нь хүний эрхийг зөрчсөн бизнесийг шүүмжлэхийг ч хориглож буйг онцоллоо.

-Хүний эрх хамгаалагчдын эрх зүйн байдлын тухай хууль долоодугаар сарын нэгнээс хэрэгжиж эхэлнэ. Баталсан нь талархууштай ч зайлшгүй өөрчлөх ёстой хэд хэдэн заалт оруулсан гэлээ. Үүнийг тодруулбал?

-Монгол Улсад

• хүн бүр дангаараа эсвэл бусадтай эвлэлдэн нэгдэн хүний эрхийг хамгаалах үйлдлийг хөхүүлэн дэмжих,
• ХЭХ-дын үйл ажиллагааг дэмжих орчин бүрдүүлэх болон төрийн хүний эрхийг ХАМГААЛАХ ҮҮРЭГ,
• бизнесийн хүний эрхийг ХҮНДЭТГЭХ ҮҮРГИЙГ тодорхойлж,
• эрхийг хамгаалсны төлөө мөшгиж мөрдөхгүй, эрүүл мэнд, амь насаар хохироохгүй,
• элдэв дарамт халдлагаас хамгаалах зорилготой хуулийг хүний эрх хамгаалагчид санаачилсан юм.

Яагаад ийм хууль санаачлах болсныг хэн хүнгүй мэдэж байгаа байх. Сүүлийн жилүүдэд хүний эрхийг хамгаалагчид хэвлэн нийтлэх, үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх эрх,  байгаль орчин, газар усаа хамгаалсны төлөө халдлагад өртөж, амь насаа алдах хүртэл өдөр тутамд нь айлган сүрдүүлэх, зохиомол хэрэг үүсгэж чирэгдүүлэх, элдвээр хочилж дарамтлах нь эрс нэмэгдсэнтэй холбоотой. 

Хүн бүр бусдын эрхийг хүндэтгэж, хамгаалдаг нийгмийн соёлыг бүрдүүлэх хууль батлагдлаа гэж хүний эрх хамгаалагчид яагаад баярлаж шаагилдахгүй байгааг олон нийт анзаарсан биз ээ.

ХУУЛЬ БАТАЛСАН Ч ХҮНИЙ ЭРХ ХАМГААЛАГЧИД ЯАГААД  БАЯРЛАСАНГҮЙ ВЭ?

Тус хуулийн 7.2.1-д “Гадаад улсын тусгай албад, түүний халхавч байгууллага болон үндэсний эв нэгдлийг бусниулах, мөнгө угаах, террорист болон экстремист үйл ажиллагаа явуулдаг, санхүүжүүлдэг байгууллага, хувь хүнээс, эсхүл хандивлагч нь тодорхойгүй санхүүжилт авахыг хориглоно;” гэсэн заалт орсон.

Энэ заалтыг хүний эрх хамгаалагчид нийтээрээ, ялангуяа орон нутагт байгалийн тэнцвэрт байдал, бэлчээр усны эрхээ хамгаалж байгаа хамгаалагчдад хэрэгжүүлэх боломжгүй юм. Тэд дэмжлэг өгөгч тал нь энэ хориглосон жагсаалтад орсон этгээдүүд мөн эсэхийг яаж мэдэх вэ? Мэдэхгүй учраас ямар ч санхүүжилт бүү ав гэж сүрдүүлсэн, үйл ажиллагааг нь хазаарлах тухай заалт болсон. Төрөөс эдгээрийг тодорхойлж, таниулах, урьдчилан сэргийлэх, биднийг энэ эрсдэлээс хамгаалах төрийн үүрэг харагдахгүй байгаа юм.

-Энэ нь зөвхөн хүний эрх хамгаалагч хэдхэн хүний асуудал гэж ойлгож болохгүй байх. Та эдгээр хориг заалтыг хуульд оруулсан нь яагаад нийтэд хамаатай асуудал болохыг тайлбарлаж өгөхгүй юу? 
–Хүний эрх хамгаалагч гэхээр Хүний эрхийн үндэсний комисс эсвэл өөрийгөө хүний эрх хамгаалагч гэж тодорхойлдог хэдхэн хүний тухай хууль гэж олон нийтийг төөрөгдүүлэх ухуулга ч явагдсан. Энэ заалтыг FATF-ын ашгийн бус салбарт хамаарах 8-р зөвлөмжийн дагуу хийж байгаа гэж тайлбарлаж байгаа юм.

Ашгийн бус салбар гэдэгт төр ба бизнесээс бусдыг /бүгдийг/ багтаах хуулийн төсөл явж байгаа бөгөөд энэ заалт мөн орсон. FATF-ын зорилго нь ашгийн бус салбарт өргөн хүрээний үнэлгээ хийж мөнгө угаах, терроризмыг санхүүжүүлэгч эх үүсвэрээс санхүүжих эрсдэлтэй талуудыг тодорхойлж, тэдгээрийг энэ эрсдэлээс хамгаалах зорилготой. FATF-ын аргачлалаар эрсдэлийн үнэлгээ хийсэн гэх боловч тайлан дүгнэлт нь юу гэж гарсан, иргэд болон хүний эрх хамгаалагчдад таниулаагүй хавтгайруулан бүх хуульд ийм заалт суулгаж байгаа нь зорилгод нийцэхгүй юм. 

Хүний эрхийг хамгаалах үйл ажиллагаанд сургалт, судалгаа, эрсдэлийн үнэлгээ, хохирогчдод туслалцаа үзүүлэх, хуулийн зөвлөгөө өгөх болон хууль ба бодлогод нөлөөлөх зэрэг багтах бөгөөд энэ нь үнэгүй хийгддэг ажил биш.  Монголд хүний эрхийг хамгаалах иргэний санаачилгыг санхүүжүүлэх бодлого, төсөв санхүү байдаггүй учраас бид олон улсын хүний эрхийг хамгаалах сангуудад ханддаг.

-Анхаарал хандуулах шаардлагатай хуулийн дээрх заалтууд хэнд ашигтай болон хохиролтой вэ?
–Нийт ашгийн бус, нийтийн сайн сайхны төлөө үйл ажиллагаа явуулж байгаа бүхэнд хохиролтой юм. Харин хүний эрхийг зөрчиж буй, зөрчлөө арилгахыг хүсдэггүй төрийн ба бизнесийн талуудад ашигтайг онцолъё. 

НҮБ-ын Хүний Эрхийн Зөвлөл, түүний гэрээний хороод, тусгай илтгэгч нарын зөвлөмжүүдэд хүний эрхийг хамгаалахад хангалттай санхүүгийн болон бусад нөөц олгогдсон байх, ингэхдээ эрхээ хамгаалж буй нутгийнханд байгууллага хэлбэрээр бүртгэгдсэн эсэхээс үл хамааран үйл ажиллагаа явуулах санхүүгийн нөөцтэй байх эрхтэй гэж тусгасан. Энэ эрх зөрчигдөж байгаа нь ноцтой юм.

FATF дэлхий нийтэд энэ зөвлөмжөө хэрэгжүүлэхийг шаардсанаар сөрөг нөлөө гарсныг хүлээсэн. Энэ зөвлөмжийг буруу хэрэглэснээс болж Эрсдэлийг бууруулах зорилгын хүрээнд санхүүгийн үйлчилгээ авах боломж алдагдаж, улмаар ашгийн бус салбарт бүхэлд нь сөргөөр нөлөөлснөөс гадна хүний шударга шүүхээр шүүлгэх эрх зөрчигдөх хүртэл гажуудсаныг судлах төсөл эхлүүлсэн. Тодруулбал, ийм гажуудсан байдлаар хэрэглэж байгаа тохиолдлын талаар мэдээлэл цуглуулж байна.  Хүний эрхийг хамгаалах нь хүн бүрд хамаатай учир бид ч анхаарах ёстой.

Энэ хөрөнгө нөөцийн эх үүсвэртэй холбоотой заалт нь бидний хүний эрхийн зөрчлийг баримтжуулахтай холбоотой гарах зардлаас авахуулаад зөрчлийг арилгуулах талаар шаардагдах санхүүгийн нөөцийг эрэлхийлэх, хүлээн авах, захиран зарцуулахад хамаарах юм.

Энд амьдрах орчны аюулгүй байдал алдагдахад жишээлбэл ус, хөрснийг шинжилгээ, газар дээрээс зураг авалтаар баримтжуулах эсвэл хүчирхийлэлд өртсөн хүн, хүүхдэд эмнэлгийн, өмгөөллийн, хамгаалах байранд авах зэрэг тусламжид шаардагдах хөрөнгө нөөц орно. Мөн сэтгүүлчийн эрэн сурвалжилж, үнэн зөв мэдээлэл олж авах, ашиглах, түгээх, хэвлэн нийтлэх ажиллагааны санхүүжилт, хөрөнгө ч орох юм.  

ХҮНИЙ ЭРХИЙГ ЗӨРЧИЖ БУЙ, ҮҮНИЙГЭЭ АРИЛГАХЫГ ХҮСДЭГГҮЙ ТӨРИЙН БА БИЗНЕСИЙН ТАЛУУДАД АШИГТАЙ ЗААЛТ ОРУУЛСАН

-Хуулийг хэлэлцэх хугацаанд нөлөөллийн ажил хэрхэн явагдсан тухай, үүнд иргэд, олон нийтийн хяналт, оролцоо хэр байв? 
–Хуулийн төслийг таниулах, тайлбарлах талаар бид чадлаараа ажилласан. Өнөөгийн

• УИХ-ын гишүүдийн хаяг нээлттэй бус,
• КОВИД-ын улмаас биечлэн уулзаж олон хүн хамарсан уулзалт хэлэлцүүлэг хийх боломжгүй байснаас гадна
• хуулийн ажлын хэсэгт оролцуулсан ХЭХ-ийн төлөөлөлд хэлэлцүүлж байгаа төсөл олдохгүй,
• бидний боловсруулж хүргүүлсэн мэдээллийг ашиглахгүй, зөвлөмжийг хүлээж авахгүй, 
• бүр ажлын хэсгийн хуралд оролцуулахгүй болж
• хуулийг өөрийн бизнесийн болон улс төрийн зорилгоор ашигласан нь баталсан хуулиас илт харагдана.

-Хүний эрх хамгаалагчдын эрхзүйн байдлын тухай хуулийг шинэчилж батлуулах нь иргэн бүрд ямар тустай вэ? 
–1998 онд Бүх нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн хүний эрх, үндсэн эрх чөлөөг хамгаалах, хөхүүлэн дэмжих талаар хувь хүн болон нийгмийн бүлэг, байгууллагын эрх үүргийн тухай тунхаглалыг  НҮБ-ын Ерөнхий ассамблейд санал нэгтэй  батлалцахдаа Монголын төр иргэн бүрийгээ хүний эрх хамгаалахад үүрэгдэж, энэ үүргээ хэрэгжүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлэх үүргийг хүлээсэн юм.

Иймд хуулийг НҮБ-ын Загвар хуулийн дагуу гол зүйл заалтуудыг оруулж, Үндсэн хууль болон хүний эрхийн конвенцуудаар тунхагласан эрхүүдийг хүн бүр хамгаалах ЭРХТЭЙ болон ҮҮРЭГТЭЙ бөгөөд энэ ҮҮРГЭЭ хэрэгжүүлэх нөхцөлийг төрөөс бүрдүүлж, энэ үүргээ хэрэгжүүлсэнтэй нь холбогдуулан мөрдөж мөшгихгүй, элдэв халдлагаас хамгаалагдах орчныг үндэсний хуулиар баталгаажуулах үүргээ хэрэгжүүлэх ёстой юм. Ингэвэл иргэн бүр бусдын эрхийг хүндэтгэх, зөрчигдөхөөс хамгаалах орчин ба соёл бүрдэх юм. Амь явах, сурч боловсрол, цэвэр ус, агаар ба аюулгүй орчинд амьдарч амьжиргаа залгуулах баталгаатай нөөцтэй байх нь хүн бүрд тустай. 

-Олон улсад хүний эрх хамгаалагчдыг хэрхэн хамгаалдаг вэ?
-Монгол Улс нь дэлхий нийтийн хөгжлийн хандлагаас гадна оршдоггүйн нэг жишээ нь уул уурхай, дэд бүтцийн том төслүүдэд өртөж газар нутгаа алдах, бохир технологиос үүдсэн байгаль орчны доройтлыг эсэргүүцэх хөдөлгөөн нэмэгдэж байгаа явдал юм. Дэлхийд 49 улс Хүний эрхийг хамгаалагчийг хамгаалах тухай хууль батлаад байна. Хөгжингүй орнуудад ийм хууль батлагдаагүй тул манайд ч хэрэггүй гэх нь бий. Ингэж ярихдаа тэдгээр улсад бие даасан Хүний эрхийн тухай хуультай байдаг тухай дурдахгүй байгааг анзаарах хэрэгтэй. Дээр нь Азиас бусад тивд хүний эрхийн шүүхтэй бөгөөд түүгээр эрхээ хамгаалуулах боломж бүрдсэн.

Нэмээд хэлэхэд, FATF-ын 8-р зөвлөмжийг хэрэгжүүлэх нэрээр 7.2.1 гэх ХОРИГЛОХ заалт оруулж ирснээс гадна бизнесийн лоббигоор “8.1.3. хүний эрх, эрх чөлөө, бусдын нэр төр, алдар хүнд, ажил хэргийн нэр хүндийг гутаах” гэж ХОРИГЛОХ заалт оруулсан. Үүнд хүний эрхийг зөрчсөн бизнесийг шүүмжлэхийг ч багтаасан бөгөөд бидний эсрэг хэрэглэх заалт юм. Энэ заалт сэтгүүлчдэд яаж үйлчлэх вэ. Нутгийн малчдыг бизнесийн нэр хүнд гутаасан гэх зохиомол хэрэг үүсгэн дарамталсан жишээ хангалттай бий. Үүнийгээ хуульчилж авсан.

Ингэхдээ бүр ичгүүргүй арга хэрэглэсэн. Хүний эрх хамгаалах үйлдлүүд болох үзэл бодлоо илэрхийлэх, эвлэлдэн, нэгдэх, жагсах, төрийн үйл хэрэгт оролцох, хохирогчил туслалцаа үзүүлэх, бодлогод нөлөөлөх зөвлөмж гаргах тухай заалтуудыг БУСАД ХУУЛЬД ТУСГАГДСАН гэснээр тайлбарлаж хассан.

Гэтэл 7.2.1 ба 8.1.3 дахь хоригууд нь Эрүүгийн, Зөрчлийн тухай хуулиуд болон тусгайлсан Мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай хуулиудад суусан байсаар атал хүний эрх хамгаалагчийн, ашгийн бус, нийгмийн сайн сайхны төлөө үйлсийг зохицуулах хуулиудад суулгаж байгаа нь өөрөө болчимгүй үйлдэл юм. Бид эдгээр заалтуудыг яагаад хасах шаардлагатайг тайлбарласан кампанит ажил өрнүүлж байна. Олон улсын хүрээнд дэлгэрч шившиг болохоос өмнө засаасай гэж хүсэж байна. 

-Ярилцсанд баярлалаа.

Сэтгүүлч Д.Азжаргал (gogo.mn)

Өнөөдөр чинь нөгөө алдарт хүний эрхийг хамгаалах нэртэй зөрчиж буй хуулийн маань хэрэгжиж эхлэх өдөр шүү дээ!

Энэ хуультай холбоотой болоод өнгөрсөн болон болох гэж буй зүйлсийн талаар мэргэжлийн хүмүүсийн байр суурийг бид онцоллоо…

Powered by Human Rights Forum of Mongolia/Хүний эрхийн Форум, post link: https://www.facebook.com/watch/?v=745808087060900

Thumbnail illustration дээр алдарт Eric Drooker-ийн censorship бүтээлийг ашиглав.

#freespeech #noorog #democracy #freedom #liberty

Ийгл ТВ хуудаснаас хуулбарлав: https://fb.watch/ijd9gBfT5E/?mibextid=2Rb1fB

Улаанбаатар, Монгол улс – 2020 оны 11-р сарын сүүлчээр Улаанбаатарын гэр хорооллын нөлөөлөлд өртсөн бүлгүүд Азийн хөгжлийн банк (АХБ) -ны Улаанбаатар хотын гэр хорооллыг хөгжүүлэх хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөрийн ‘Транш 1, 2 ба 3’-ын эсрэг хоёр гомдол гаргажээ.

Төсөлд өртөгсөд уг төсөл нь АХБ-ны нийгэм, байгаль орчны бодлогыг зөрчиж, газар чөлөөлөлт, нөхөн төлбөр, нүүлгэн шилжүүлэх төлөвлөгөө нь сөргөөр нөлөөлөлж олон асуудал үүсгэсэн; эд хөрөнгийн хохирол; зам барилгын аюулгүй байдал ба наад захын автозамын стандарт хангагдаагүй байна гэжээ.

“6 буудал” ТББ-ын захирал Ц. Оюунтөгс хэлэхдээ ‘Сэлбэ дэд төв төсөл нь хүн амын амьдралд нөлөөлж, хана, хашаа хагарснаас үүдэн оршин суугчид гэр орноо орхиж дайжиж байна’ гэжээ. Тэрбээр мөн ‘төсөл нь ядуурлыг бууруулах ёстой байсан боловч өртсөн хүмүүсийг улам бүр ядууруулж байна’ гэж нэмж хэлэв.

Эхэндээ хотоос гадуур газар сонгосон газар чөлөөлтөд өртсөн айлуудад 500 ам метр газрыг амлаж байсан бол одоо түнийгээ таллан 250 мкв болгосон. Үүнээс гадна газар өмчлөх эрхийг сэргээхийн оронд таван жилийн хугацаанд л газар эзэмших гэрчилгээ олгож байгаа нь Монгол Улсын иргэн бүрийн үнэ төлбөргүй газар өмчлөх эрхийг нь зөрчиж байна. Хүн 5 жилийн зөвшөөрөлтэй газар дээр орон гэр, амьжиргаагаа барьж байгуулах боломжгүй юм.

АХБ-ны Нүүлгэн шилжүүлэлтийн төлөвлөгөө нь “хот айл”-аар буюу хэд хэдэн үе, өрхүүд хамтдаа амьдарч, ахуй амьдралаа хуваалцдаг уламжлалыг үл харгалзсан зохицуулалт хийж[1] хот айлын нэгд нь газрын гэрчилгээ, нөхөн олговор олгож бусдыг нь орхигдуулж байна.

Нүүлгэж буй газрууд нь хүмүүсийн орон гэр, бизнесээс нь хол байрладаг тул амьжиргаанд нь сөргөөр нөлөөлж байна. 2018 оны 3-р сард гомдол гаргасны дараа хэрэгжиж эхэлсэн Амьжиргааг сэргээх хөтөлбөр нь хүртээмжгүй байгаа бөгөөд ядуурлын хэмжүүрээр хамруулж нүүлгэн шилжүүлэлтийн үр дагавраар эдийн засгийн сууриа алдсанд нь олдохгүй байна.

Оюу Толгойн Хяналт ТББ-ын захирал Д. Сүхгэрэл хэлэхдээ: ‘COVID-19 хязгаарлалтын улмаас хэдэн хүнийг нүүлгэн шилжүүлж байгаа, яагаад зөвхөн мөнгөн нөхөн олговрыг санал болгож байгаа талаар тодорхой дүр зургийг олж авахад хэцүү байна. Албадан нүүлгэлтийн хүрээнд газрыг газраар эсвэл газрын орон сууцаар солих, түүний дээр нүүлгэлтийн болон шилжилтийн үеийн дэмжлэг олгогдох ёстой юм Нүүлгэн шилжүүлэх бодлогын талаар тогтвортой, найдвартай мэдээлэл байхгүй учраас энэхүү төслийн нөлөөлөлд өртсөн бүх хүмүүст хамаатай байх 2018 онд байгуулсан Санамж бичигээр тохирсон заалтуудыг төсөл хэрэгжүүлэгчид хүндэтгэн хэрэгжүүлэхгүй байна” гэжээ.

Мөн COVID-19 цар тахлын улмаас Монголоос гадна гацсан өрхийн гишүүдийг нөхөн олговороос хасах мэтээр ‘АХБ нөхөн төлбөрийг бууруулахын тулд боломжит бүх шалтаг хэлсээр байна. Нэг төсөлд өртөгчийн хэлснээр “Миний хүүхдүүд сүүлийн зургаан сарын хугацаанд энэ хаягаар амьдараагүй тул нөхөн олговорт хамрагдах боломжгүй боллоо” гэсэн нь үүнийг нотолж байна.

Барилгын ажил, замын хэсэг иргэний өмчид тулж орсноос хашаа, байшингийн хана тааз цуурах, нурах байдлаар нүүлгэн шилжүүлэлтэд өртөхгүй гэж үлдээсэн айлууд одоо амьдрах гэж ядаж байна. Үүд хаалгыг нь боосон зам, толгой дээрээс нь  шагайсан замыг дагасан хулгай дээрэм, хүний аюулгүй байдал эрсдэж зарим айлууд ямар нэгэн нөхөн төлбөр, тусламжгүйгээр дайжихад хүргэж байна. Бүх гомдол гаргагчдын цохож буй гол асуудал нь аюулгүй байдал,  ялангуяа хүүхдүүдийн аюулгүй байдлын асуудал юм.

Иргэн Мөнхзул хэлэхдээ: ‘Би энд сүүлийн 15 жил амьдарч байгаа ч төсөл нь маш их асуудал үүсгэж байна. Зам нь манай хашааны яг ард баригдсанаас хормойд нь дарагдаж хашаа нурж байна, машин бас ороод ирэхгүй гэх баталгаа алга ” гэв.

COVID-19 цар тахлын үеэр биет нүүлгэн шилжүүлэлт болон эдийн засгийн суурь алдалтыг зогсоохыг гомдол гаргагчдын төлөөлөл уриалж байна. Төслийг нийгмийн хамгааллын бодлоготой нийцүүлэх, тур дундаа автозамын стандартад нийцүүлэх болон бүх оролцогч талуудын гарын үсэг зурсан 2018 оны Санамж бичиг гэрээгээр тохирсон заалтуудыг хэрэгжүүлэхийг шаардаж байна.

Оюу Толгой Хяналт (Монгол) нь ОУБ-ын санхүүжилттэй уул уурхай, хөгжлийн төслүүдийн олон улсын байгаль орчин, хүний ​​эрхийн стандартад нийцэж буй эсэхэд хяналт тавьж ажилладаг ИНБ юм. OT Watch нь олон улсын шүүхийн бус гомдол барагдуулах механизмыг ашиглан орон нутгийн иргэдийг дэмжиж ажилладаг. www.minewatch.mn

[1] Bold, Bat-Ochir. “Socio-Economic Segmentation — ‘Khot-Ail’ in Nomadic Livestock Keeping of Mongolia.” Nomadic Peoples, no. 39, 1996, pp. 69–86. JSTOR, www.jstor.org/stable/43123494. Accessed 1 Dec. 2020.

Мэдээллийн PDF хувилбарыг эндээс татаж авна уу.

Дэлгэрэнгүй мэдээллийг Д. Сүхгэрэлтэй otwatch@gmail.com хаягаар болон 976-99185828 дугаараас авна уу.

АХБ-ны ТББ-уудын форум нь Азийн Хөгжлийн Банк (АХБ), Азийн дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтын банк (AIIB) -ийн төсөл, хөтөлбөр, бодлогод хяналт тавьж ирсэн иргэний нийгмийн байгууллагуудын сүлжээ юм. Нэмэлт мэдээллийг хүсвэл энэ линкээр орно уу.

Дэлгэрэнгүй мэдээллийг Жен, jen@forum-adb.org, гар утас +639175088841 дугаараас авна уу.

2020 оны 12-р сарын 04-ний өдрийн 09 цаг 15 минут

Зүүн Стандартын цаг LARKSPUR, Калифорни. ((BUSINESS WIRE) – Туркойз Хилл Ресурс Лтд (‘Turquoise Hill’, ‘TRQ’ эсвэл ‘Company’) -ийн томоохон, урт хугацааны эзэн, SailingStone Capital Partners (‘SailingStone’) ( TSX: TRQ) (NYSE: TRQ), Туркойз Хилл компанийн Төлөөлөн удирдах зөвлөлд хавсаргасан захидал бичсэн болно:

Эрхэм хүндэт Туркойз Хилл Ресурс ХХК-ийн ТУЗ-ийн гишүүд ээ,

SailingStone Capital Partners нь Turquoise Hillийн урт хугацааны томоохон хувьцаа эзэмшигчийн хувьд Turquoise Hill ба Монгол Улсын Засгийн газраас (‘Засгийн газар’) Оюутолгойн (“ОТ”) зэс, алтны гүний асар их нөөцийг хөгжүүлэх, санхүүжүүлэх үйл явцын ил тод байдлыг нэмэгдүүлэх, уялдаа холбоог сайжруулах, тодорхойгүй байдлыг бууруулах чиглэлээр саяхан хамтын хүчин чармайлт гаргасныг сайшааж байна. Дэлхийн хэмжээний энэ уурхайг аль болох аюулгүй, түргэн шуурхай үйлдвэрлэлд оруулах нь бүх оролцогч талуудын ашиг сонирхолд нийцнэ. Итгэлцэл, компанийн зохистой засаглал, үүрэг, хариуцлагын талаархи ойлголт тодорхой байх нь аливаа түншлэлийн гол суурь болдог. TRQ, Монгол Улсын Засгийн газар, Рио Тинто (‘Рио’) хоорондын харилцааны талаар зарим нэг ойлгомжгүй байдал байгаа тул бидний залруулга хийж буй хүчин чармайлтыг болгоно уу. Туркойз Хилл нь Оюутолгойн 66 хувийг эзэмшдэг бөгөөд үлдсэн 34 хувийг Монгол Улсын Засгийн газар эзэмшдэг. Туркойз Хилл нь далд уурхай ашиглалтад орсны дараа ирээдүйн мөнгөн орлогоос эргэн төлөгдөхөөр Засгийн газрын хувь болон хувь нийлүүлсэн зардлыг санхүүжүүлэхээр тохиролцов.

Рио Тинтог уурхайг ажиллуулах, хөгжүүлэх ажилд хөлсөлсөн. Нэмж дурдахад, Рио нь чадамжид тулгуурлан эрсдлийг үр ашигтай хуваарилдаг төслийн санхүүжилтийн хэрэгслийн зуучлалыг гүйцэтгэлийн баталгаа болгон өгсөн. Улс төрийн эрсдэлийг олон улсын зээлийн синдикат шингэх бол өөрийгөө ‘дэлхийн уул уурхайн тэргүүлэгч групп’ хэмээн зарладаг Рио Тинто уурхайн хөгжлийн эрсдлийг хүлээхээр зөвшөөрсөн юм. Тодруулбал, Рио-д 2011 оноос хойш авсан 850 сая долларын өртөг нөхөлт ба менежментийн үйлчилгээний төлбөрийн дээр туслалцааны төлбөр хэлбэрээр нэмэгдэл дэмжлэгийн төлбөрийг тэр гүйцэтгэлийн баталгаад нь төлж ирсэн юм. Рио Тинто нь мөн ойролцоогоор 6.3 тэрбум долларыг Туркойз Хиллийн 51 хувийг эзэмшихэд зориулж төлсөн дийлэнх хувьцаа эзэмшигч юм. Сүүлийн арван жилийн хугацаанд Рио Оюу Толгой дээр ажилласныхаа төлөө болон холбогдох санхүүжилтийнхээ төлбөрт 1.5 тэрбум гаруй долларын нөхөн төлбөр авсан. Энэ дүн дэлхийн уул уурхайн конгломератын хувьд өчүүхэн зүйл мэт санагдаж болох ч Рио өмнөх төмрийн хүдэр ба Оюу Толгойд мөн хугацаанд ойролцоогоор 15 тэрбум долларын сөрөг мөнгөний урсгал үүсгэсэн1 болохыг тэмдэглэх нь зүйтэй.

Үүний зэрэгцээTurquoise Hill нь төсөлд 10 гаруй тэрбум долларын хөрөнгө оруулалт хийсэн2 бол ОТ 2010-2019 оны хооронд Засгийн газарт ойролцоогоор 2.6 тэрбум долларын татвар, ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр төлсөн бөгөөд Монгол Улсын 8200 иргэнийг шууд ажиллуулж, 2019 онд 560 гаруй монгол бизнес эрхлэгчидтэй хамтран ажилласан.3 Зарим тооцоогоор Оюу Толгой нь газар доорхи (уурхай) бүрэн хүчин чадлаараа ажиллахад Монгол Улсын ДНБ-ий 30 гаруй хувийг эзлэх бөгөөд Монгол руу чиглэсэн гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтын хамгийн чухал төлөөлөл болох нь тодорхой байна. ОТ-ийн түншлэлийн үүрэг, хариуцлага нь харьцангуй шулуухан байхад компанийн зохистой засаглал, итгэлцэл дутагдалтай байж ирсэн. Тиймээс энэ төвөгтэй бөгөөд чухал Оюутолгой төслийг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай уялдаа холбоо, засаглалын стандартыг бий болгох эхний чухал алхам болох сүүлийн хоёр үйл явдал биднийг зоригжуулж байна. Нэгдүгээрт, бид өнгөрсөн долдугаар сард анхны мэдэгдэл хийснээс хойш хүсэлт гаргасан Босоо ам 2-тэй холбоотой зардлын хэтрэлт, саатлыг бүрэн хараат бусаар нягтлан шалгаж, ОТ-н Төлөөлөн удирдах зөвлөлийн шийдвэрийг бид сайшааж байна. Рио Тинто төслийг хариуцаж байгаа, хүчин чармайлтынх нь төлбөрийг төлж байгаа бөгөөд холбогдох эрсдэлд санаа зовсон хувьцаа эзэмшигчидтэй байх тул ‘ил тод байдал, хариуцлагатай, шударга байдлын үүднээс олон нийтийн өмнө’ хөндлөнгийн задлан шинжилгээ хийлгэх нь үнэхээр бүх оролцогч талуудын хувьд ‘зохистой, шударга’ болох юм. Мэдээжийн хэрэг эдгээр хүчин чармайлтанд саад учруулах гэсэн аливаа үйлдэл нь Оюу Толгойн эзэмшигчдийн зүгээс ноцтой түгшүүр төрүүлээд зогсохгүй, итгэлцлийг улам доройтуулахад хүргэж болзошгүй юм. Олон тэрбум долларын өртөгтэй блоклон олборлох уурхай барих нь тийм ч амар ажил биш бөгөөд эрсдэл байхыг бүх оролцогчид ойлгодог.

Гэхдээ уурхайн бүтээн байгуулалтыг хариуцах тал нь капиталын хэт ачаалал, олон жилийн хугацаа хойшлуулалтаас цорын ганц ашиг хүртэгч байх нь “түншлэл” гэсэн ойлголттой зөрчилдөж байна. Бүх оролцогч талуудын дэмжиж буй энэхүү тойм шалгалтыг эхлүүлэх нь Оюу Толгойн хувь түүхэн ач холбогдолтой алхам болох юм. Тусгай хорооны дүгнэлтийг бид тэсэн ядан хүлээх нь ганц бид биш юм. Хоёрдугаарт, Рио өөрийн буруу менежментийн улмаас өсөн нэмэгдэж буй санхүүжилтийн хэрэгцээг хангахын тулд хамгийн бага өртөгтэй санхүүжилтийн эх үүсвэрийг олж авахыг зорьсон Туркойз Хилл компаниас Риогийн үүрэг, хариуцлагыг тодруулах зорилгоор арбитрын ажиллагаа эхлүүлэх шийдвэр нь зохистой болоод зогсохгүй цорын ганц сонголт юм. Компанийн засаглалын үндсэн зарчмууд нь ТУЗ-ийн гишүүд болон менежментийн баг нь хувьцаа эзэмшигчдийнхээ, энэ тохиолдолд TRQ-ийн хувьцаа эзэмшигчдийн ашиг сонирхлыг өөрсдийнхөөсөө өмнөөс тавихыг шаарддаг. Рио Тинтогийн хөрөнгийн өртөг нь Туркойз Хиллтэй холбоотой аливаа шийдвэрт огт хамаагүй юм. Өөрөөр санал тавих нь хамтын зөвлөлийн итгэлцлийн үүргийг хүчингүй болгосныг шууд хүлээн зөвшөөрөх явдал юм. Өөр тайлбар байхгүй. Аз болоход, ийм нөхцөлд санхүүжилт татах сонирхолтой хувилбарууд байдаг бөгөөд зөв зүйл хийх нь ховор тохиолдол байдаг. Онолын хувьд Рио Тинто нь Turquoise Hill-ийн хувьцааны үнийг хамгийн өндөр байлгахын тулд Turquoise Hill-ийн цөөнхийн хувьцаа эзэмшигчид болон Монгол Улсын Засгийн газартай нэгдмэл байх ёстой.

Эцсийн эцэст Рио компани дахь хувьцааныхаа төлөө зургаан тэрбум гаруй доллар төлсөн бөгөөд Оюу Толгойн амжилт нь Монголын Засгийн газар, ард түмэнд ихээхэн эерэг нөлөө үзүүлэх юм. Сүүлийн хэдэн жилийн хугацаанд Рио хувьцааны үнийг санаатайгаар дарлаа гэсэн буруутгалын бай болсон нь Рио Тинтогийн хувьцааны өгөөжийг TRQ-тай харьцуулж үзэхэд илүү хурц дүгнэлт харагдана. Санхүүжилтийн хамгийн хямд эх үүсвэрийг тодорхойлох, эсвэл өөрийн хөрөнгийн хэмжээг нэмэх үйлдлийг устгах эсвэл бууруулах зорилго бүхий Туркойз Хилл компанийн хүчин чармайлт нь компанийн санхүүжилт, компанийн зохистой засаглалын анхны зарчимтай нийцэж байгаа юм. Дээр дурдсан хараат бус шинжилгээтэй адил ОТ-ийн санхүүжилтийн хамгийн үр дүнтэй арга хэрэгслийг хайхаас татгалзсан нь өнгөц харахад Рио хувьцааны үнийг санаатайгаар дарж байгаа гэсэн урьдчилсан дүгнэлтэд хүргэж байна. Энэхүү дүгнэлт нь Рио төлөвлөсөн булаалтынхаа өмнө цөөнх (эзэмшигч)-өд хохирол учруулах эсвэл татвар, ашигт малтмалын нөөц ашигласны гэрээтэй уялдуулан өрийг хувь эзэмшлээр солихтой холбоотой аливаа хэлэлцээр хийх Монгол Улсын Засгийн газрын боломжийг унагаахыг оролдож байгаа тохиолдолд л утга учиртай болно.

Одоогийн байдлаар Рио-гийн тэргүүлэх чиглэлийн жагсаалтад компанийн засаглалын шинэ нэг доголдол орох боломжгүй байгаа тул хувьцаа хөрөнгийн бус санхүүжилтийг баталгаажуулах нь түншлэлийн тэгштгэх, дэлхий дээр хамгийн чухал уурхайн хөгжлийг ахиулах гоц боломж юм шиг санагдаж байна. Сүүлийн үеийн үйл явдлууд Рио-гийн (Төлөөлөн) удирдах зөвлөл болон түр менежментийн багт эдгээр шийдвэрүүдийн ач холбогдлыг илүү сайн ойлгоход тусалсан хэмээх хүлээлттэй байна. Дүгнэж хэлэхэд, сүүлийн үеийн үйл явдлууд бидэнд урам зориг өгч байгаа бөгөөд таны үйл ажиллагаа нь OT ба TRQ-ийн засаглалыг сайжруулж, түншлэлийн хэмжээнд итгэх итгэлийн түвшинг дээшлүүлэх замаар төслийн эрсдэлийг бууруулахад тусална гэж үзэж байна. Туркойз Хилл компанийн хувьцаа эзэмшигчдийн өмнөөс хүчин чармайлт гаргасанд болон Монгол Улсын Засгийн газар болон бусад оролцогч талуудтай Оюутолгой дахь хамтын ажиллагааны шинэ эрин үеийг эхлүүлэхийн төлөө хамтран ажилласанд талархаж байна.

Хүндэтгэсэн, SailingStone Capital Partners LLC

Эх сурвалж: SailingStone Capital Partners Writes Open Letter to Turquoise Hill Board Commending Them on Initial Steps to Improve Corporate Governance at Oyu Tolgoi

Орчуулгын PDF хувилбарыг эндээс татаж авна уу.

АНУ, Флорида муж, Нэйплс хот — (Business Wire) –

Пентуотер Кэпитал Mенежмент эл пи (“Пентуотер”) нь Туркойз Хилл Рисорсез Лтд (“Туркойз Хилл” эсвэл “Компани” гэх) (TSX:TRQ) (NYSE:TRQ)-ийн хамгийн том “жижиг хувьцаа эзэмшигч” бѳгѳѳд доорх захидлыг Рио Tинто (“Рио Тинто” or “Рио”) (LSE:RIO)-ийн ТУЗ-д бичжээ:

Рио Тинто компанийн ТУЗ-ийн хүндэт гишүүдээ:

Энэ захидлыг та нарт бичих шаардлагатай болсонд харамсаж байна. Гуравхан өдрийн өмнө би Туркойз Хилл компанийн эсрэг Рио Тинтогийн хууль бусаар хийсэн зохисгүй үйлдлүүдийн уншлага мэт жагсаалтыг бичсэн билээ. Риогийн менежментийн багийн хүлээн зөвшөөрөшгүй авирын талаар Удирдах зөвлөлд ойлгуулах явдал миний зорилго байв. Риогийн олон жилийн турш Туркойз Хиллд тулгаж ирсэн компанийн засаглалыг буруу, гаж явдлыг ямар ч хариуцлагатай ТУЗ эрх биш хүлээн зөвшөөрѳхгүй, эсэргүүцнэ гэж би гэнэн байдлаар итгэж байсан. Таны энэ долоо хоногт хийсэн үйлдэл харин тийм биш болохыг нотолов бололтой.

Пентуотер Кэпитал Mенежмент эл пи (“Пентуотер”) нь Туркойз Хилл Рисорсез Лтд (“Туркойз Хилл” эсвэл “Компани” гэх) (TSX:TRQ) (NYSE:TRQ)-ийн хамгийн том “жижиг хувьцаа эзэмшигч” бѳгѳѳд доорх захидлыг Рио Tинто (“Рио Тинто” or “Рио”) (LSE:RIO)-ийн ТУЗ-д бичжээ:

Миний анхны захидлаас хойш 24 цагийн дотор Рио нь Оюутолгойн уурхайн эзэд Риогийн уурхайг барьж байгуулах явцад гараад буй 1.5 тэрбум долларын өртөг хэтрэлт, хоёр жилийн хугацааны хоцрогдолтой холбоотой асуудлаар хараат бус хөндлөнгийн шалгалт хийхийг зөвшөөрөхгүй байх санал өгсөн болохыг дэлхий даяар мэдсэн. Ялангуяа уурхайн эздийн нэг нь ирэх хэдэн арван жилийн туршийн чухал түнш, тусгаар тогтносон улс байхад Рио яагаад асар их зардал хэтрүүлсэн, удаашралтай байгаа талаар хөндлөнгийн ийм шалгалт хийхийг эсэргүүцээд байгааг логикоор тайлбарлах аргагүй байна. Рио-д нуух зүйл байна гэхээс өөр логик тайлбар байхгүй гэж хэлэх хэрэгтэй.

Оюутолгойн уурхайтай холбоотой таны ой санамжыг сэргээхээс. Ашиглалтад орсноор энэ нь дэлхийн гурав дахь том зэс, алтны уурхай болно. Бүрэн ашиглалтад орсноороо жил бүр олон тэрбум долларын чөлөөт мөнгөн урсгал бий болгоно. Энэ уурхайтай олон арван жил, магадгуй зуун жил ажиллах уурхай болох боломжтой юм. Үнэндээ бол Рио уурхайг эзэмшдэггүй. Уурхайн 66 хувийг Туркойз Хилл, 34 хувийг Монгол Улсын Засгийн газар эзэмшдэг. Рио нь уурхайн оператор бөгөөд далд уурхайг барих ажлыг л хариуцдаг. Рио нь Туркойз Хилл ийн 51%-ийг эзэмшдэг бөгөөд компанийн хяналтыг авсанаас хойш Туркойз Хиллийн менежментийн баг, ТУЗ-ийн гишүүдийг бүгдийг өөрѳѳ сонгон томилсон. Туркоаз Хиллийн бараг бүх ажилтнууд нэг бол Рио-гийн засаглалын үеийн л ажилтан байсан, эсвэл Рио Тинто-оос шууд Туркойз Хиллд ирсэн байдаг.

Энэ долоо хоногийн эхээр Оюу Толгой ХХК нь Рио Тинтогийн уурхайн зардлын хэтрэлт, цаг хугацааны хоцрогдолтой холбоотой асуудлаар хөндлөнгийн шалгалт хийлгэхээр санал ѳгсѳн. Хараат бус шалгалт нь бизнесийн сайн практикаас гадна Монгол Улсын засгийн газар иргэдийнхээ өмнө зохих ёсоор тайлагнах үүргээ хэрэгжүүлж байна гэсэн үг. Энэхүү эрүүл саруул шийдвэр дээр Монгол Улсын Засгийн газар болон Туркойз Хилл нар санал нэгдсэн байв. Гэвч Рио Тинто шалгалтын эсрэг санал өгсөн бололтой. Тухайлбал Австралийн Санхүүгийн тойм дөнгөж саяхан — “Монголын түншүүд босч Рио-д Оюутолгойн шалгалтыг тулгав” гэсэн (2020 оны 12-р сарын 1-ний өдөр)-ийн нийтлэлд эх сурвалжууд Рио-г Хороо байгуулан хараат бус хяналт шалгалт хийхийг эсэргүүцэж байсан гэж үзсэн байна.. “

Маргаангүй материаллаг зардал, цаг хугацааны хоцрогдлын талаархи хараат бус шалгалтыг зогсоох гэсэн оролдлого нь харамсалтай нь ийм шалгалтыг харин ч хийх үндэслэлтэй болохыг нотолж байна. Тусгай хороо байгуулах саналын эсрэг санал өгөх нь компанийн засаглалын үүднээс ямар ч үндэслэлгүй юм. Цаашилбал, Туркойз Хилл компанийн цөөнх хувьцаа эзэмшигчид эсвэл Монголын ард түмний ѳмнѳ та хэрэв үнэхээр нуух зүйлгүй юм бол ийм шалгалтыг зогсоохыг хүсч байгаагаа юу гэж тайлбарлах юм. Уурхай эзэмшигчдийн хууль ёсны хяналтыг үл тоомсорлож буй Рио Тинтогийн энэ муйхар байдал биднийг дахин алмайруулж байна.

Харамсалтай нь танд нуух зүйлс байна гэж олон эх сурвалжууд мэдээлж байна. Зардлын хэтрэлтийг ил болгохоос өмнө та энэ бүхний бүтэн жилийн турш мэдэж байсан гэж “Шүгэл үлээгч” мэдэгдсэн ба та түүнийг шүүхэд мэдүүлэг өгөхийн өмнөх өдөр нууц тохиролцоо хийсэн бөгөөд одоо тэр юм ярихааргуй болсон. Риогийн захирлууд ёс зүйгүй авирлаж, удирдлага зохих залруулах арга хэмжээ аваагүйгээс танай ёс зүйн дасгалжуулагч чинь саналаараа огцорсон. Зардлын хэтрэлт, удаашралын талаар тодруулга өгөхгүй байгааг АНУ-ын Үнэт цаас, биржийн хороо шалгаж байна. Таны эсрэг шүүхэд хүмүүс нэгдэн хамтын нэхэмжлэл гаргаад байна. Тэр ч байтугай менежментийн багийг зүй бусаар ажиллуулж, үндсэндээ танаас болсон зардлын хэтрэлтийг хамгийн үр ашигтай аргаар санхүүжүүлэхийг зөвшөөрөхгүй байгаа тул Туркойз Хиллийн танай өөрсдѳѳ сонгон томилсон ТУЗ чинь ѳѳрсдийн чинь эсрэг арбитрын ажиллагаа явуулж эхэллээ. Дахин хэлье: таны сонгосон ТУЗ ба удирдлагын баг чинь таныг арбитрын шүүхэд ѳгѳѳд байна.

Ажлын зѳв томилгоо, хүчтэй хяналт нь үр дүнтэй үйл ажиллагаа, сайн засаглалын бий болгодог. Риогийн гүйцэтгэх захирал Жак удахгүй “харилцан тохиролцсоны үндсэн дээр” ажлаасаа гарах гэж байгаагаас харахад ТУЗ-ийн хувьд Туркойз Хиллтэй ёс зүйгүй, хууль бус үйл ажиллагааг үргэлжлүүлж чадах шинэ Гүйцэтгэх захирлыг томилох нь таны зорилго мөн үү, эсвэл та компанийн сайн засаглалын төлөө ажиллах хүнийг томилохыг хүсч байна уу? Хэрэв сонголт чинь удаах нь бол та цоо шинээр эхэлж, хараат бус шалгалтын талаар саналаа эргүүлэн, Туркойз Хиллээс уурхайг эдийн засгийн хувьд хамгийн үр ашигтай аргаар санхүүжүүлэх боломжийг олгох хэрэгтэй.

Харамсалтай нь өнгөрсөн найман жилийн хугацаанд хийсэн үйлдлүүдийг чинь харахад та зөв сонголт хийнэ гэдэгт би эргэлзэж байна. Иймээс Рио Тинто нь Оюу Толгойн өртөг ба цаг хугацааны хэтрэлттэй холботой, түүнчлэн Туркойз Хиллийн арбитрын ажиллагаатай холбоотой, хараат бус шалгалтад чухал байх танай мэдэлд одоо буй цаасан болон электрон хэлбэрээр хадгалагдсан бүх баримт бичиг, мэдээллийг хадгалах баталгаатай арга хэмжээ авахыг би хүндэтгэлтэйгээр хүсч байна. Рио Тинто нь Рио Тинто болон түүний охин компаниудад байгаа бүх цаасан болон цахим хэлбэрээр хадгалсан мэдээллүүд, тухайлбал имэйл, цахим хуанли, санхүүгийн хүснэгт, утасны бичлэг, компьютерийн файл болон бусад мэдээллийг хадгалж хамгаалахыг бид хүсч байна.

Рио Тинтогийн ТУЗ нь компани чухал сонголттой тулгараад байгаагаа хүлээн зөвшөөрөх нь чухал юм. Ноён Жак удахгүй огцорсны дараа, яг тэр мѳчѳѳс ТУЗ-д сайн засаглалыг хэрэгжүүлж эхлэх боломж нээгдлээ. Рио Тинтод үйлдлээ засах цаг хугацаа бага байна.

Гүнээ хүндэтгэсэн,

Пентуотер Кэпитал Менежментийн Гүйцэтгэх захирал Мэтью C. Хэлбауэр

Эх сурвалж: businesswire.com
Pentwater Denounces Rio Tinto’s Disreputable Vote Against Independent Investigation

ХОЛБОО БАРИХ
Пентуотер Кэпитал Менежментийн Үйл ажиллагаа эрхэлсэн захирал Дэвид Зирин 312-589-6401

Орчуулгыг Оюу Толгойн Хяналт ТББ-ээс хариуцна. otwatch@gmail.com www.minewatch.mn
Захидлын PDF хувилбарыг эндээс татаж авна уу.

Пентуотер Кэпитал Mенежмент эл пи (“Пентуотер”) нь Туркойз Хилл Рисорсез Лтд (“Туркойз Хилл” эсвэл “Компани” гэх) (TSX:TRQ) (NYSE:TRQ)-ийн хамгийн том “жижиг хувьцаа эзэмшигч” бѳгѳѳд доорх захидлыг Рио Tинто (“Рио Тинто” or “Рио”) (LSE:RIO)- ийн ТУЗ-д бичжээ:

Рио Тинто компанийн ТУЗ-ын хүндэт гишүүдээ:

Пентуотер Кэпитал Mенежмент нь Туркойз Хиллийн хамгийн том “жижиг хувьцаа эзэмшигч” билээ. Риогийн ѳнѳѳгийн удирдлагын баг Туркойз Хиллийн жижиг хувьцаа эзэмшигчдийн эсрэг дээрэнгүй бѳгѳѳд хууль бус үйлдүүд хийж байгааг ТУЗ-ийн гишүүд та нар мэдээгүй гэдэгт чин сэтгэлээсээ найдан бичиж байна. Бид Риогийн ТУЗ-тэй хамтран энэхүү үйлдлийг нь засах дээр хамтран ажиллаж, улмаар Пентуотер нь дээрэнгүй үйлдлийн хэргэр Риог шүүхэд ѳгѳх шаардлагаас зайлсхийн шийдвэрлэгдэх байх гэж чин сэтгэлээсээ найдаж байна. Рио нь Туркойз Хиллийн 51%-г хянадагийн хувьд Туркойз Хиллийн бүх ТУЗ-ийн гишүүд, гүйцэтгэх удирдлагын бүх ажилтнууд болон Туркойз Хиллийн ганц актив болох уурхайн удирдлагыг ѳѳрсдѳѳ шилж томилсоноо та бүхэн эргэлзээгүй мэдэж байгаа. Мѳн Рио нь Туркойз Хиллийн хяналтыг 2012 онд гартаа авснаасаа хойш бүх ѳмнѳх ажилтнуудыг нь халж дандаа ѳмнѳ нь Риод ажиллаж байсан хүмүүсээр зургаан Гүйцэтгэх захирал, Санхүүгийн захирлуудыг томилсон ба энэ танай томилсон удирдлага чинь Туркойз Хилл Риогийн хяналтанд орсоноос хойш Риод нийтдээ 1.4 тэрбум долларын өртөг бүхий гэрээнүүд байгуулсаныг та бүхэн бас мэдэж байгаа байхаа.

Уурхайн менежерийн хувьд Рио Оюутолгойн далд уурхайн бүтээн байгуулалтыг хариуцаж байсан. Далд уурхай нь 5.3 тэрбум долларын төсөвт өртгөөр 2021 оны 1-р улиралд эхний тогтвортой үйлдвэрлэлд хүрнэ гэж Рио анх Туркойз Хиллд амласан. Гэтэл 2019 оны 7-р сард уурхайн тѳсѳвт зардал маш ихээр хэтрэнэ, ашиглалтын хуваарь ч үлэмж хугацаагаар хойшлоно хэмээн Рио мэдэгдэж Туркойз Хилл компанийн жижиг хувьцаа эзэмшигчдийг цочирдуулсан. Риод ажиллаж байгаад хожим “шүгэл үлээгч” болсон Ричард Боулигийн хэлснээр төсвийн хэтрэлт, хуваарийн хоцролт нь Рио 2-р босоо амын барилгыг хайхрамжгүй хийснээс болсон байна. Үүгээр барахгуй, Рио нь төсвийн хэтрэлт, хуваарийн хоцролтын талаар анх ил мэдээлэхээс бүтэн жилийн ѳмнѳ мэдэж байсан ба олон нийт болон Монгол Улсын засгийн газраас эдгээр мэдээллийг санаатайгаар нуун дарагдуулсан.

Файнэншл Таймс сонины мэдээлснээр: “2017-2019 оны хооронд Риогийн зэсийн бизнест Монгол дахь стратегийн төслүүдийн удирдагчаар ажиллаж байсан ноён Боули 2018 оны 2-р сард анх дээд удирдлагууддаа уг төсѳлд учраад байгаа хүндрэлүүдийн талаар анхааруулсан гэж мэдээлж байгаа юм. Ноён Боулигийн хэлж буйгаар тѳслийн хүндрэлүүдийн талаар санаа зовниж байгаа тухайгаа 2019 оны 3-р сард түүнийг халах хүртэл ахлах удирдлагууддаа мэдэгдэж байсан. ‘Би 2018 оны эхээр [хуваарийн саатал] төслийг дуусгахад шаардагдах хөрөнгөтэй холбоотой ноцтой эрсдэл үүсэх болно гэж анхааруулж байсан. Энэ эрсдэл нь 2018 оны туршид нэмэгдсээр байсан ч хөрөнгө оруулагчдад мэдээлээгүй’ гэж тэрээр мэдэгдсэн. ‘Төслийн тайлан, цахим шуудангийн захидал болон бусад баримт бичгүүд нь [Рио Тинто] төслийн саатал болон үр дагаврыг бүрэн мэдэж байсныг тодорхой батлана”- Файнэншл Таймс, 2020 оны 3-р сарын 23.

Рио Тинто 2018 оноос эхлэн далд уурхайн өртөг, хуваарийн хэтрэлтийг нуун дарагдуулахаар шийджээ. “Ноён Боули дээд удирдлагууддаа уурхайтай холбоотой асуудал гараад байгааг 2018 оны 2-р сард анхааруулсан гэж байгаа. Үүний дараа 2018 оны 7-р сард уурхайн ажил төсвөөсѳѳ 300 сая доллараар хэтэрч, төлөвлөсѳн хугацаанаасаа бүтэн жилээр хоцорч байгаа тухай хоёр дахь удаагаа Хүний нөөцийн захиралд анхааруулсан. Гэсэн хэдий ч 2018 оны 10-р сарын 2- нд Риогийн зэсийн бизнесийн тэргүүн Арно Суаро АНУ-ын хөрөнгө оруулагчдад танилцуулга хийхдээ төсөл нь ‘төсөв, хуваарийн дагуу хэрэгжиж байгаа’ гэж хэлсэн”. Файнэншл Таймс, 2020 оны 2-р сарын 16. “Ноён Сyaрo 2018 оны 10-р сард танилцуулга хийснээс хэдхэн долоо хоногийн дараа ноён Боули орон нутгийн менежертээ газар доорхи төслийн ажил өртөг зардал ихээхэн хэтрэлттэйгээр 12-18 сараар хоцорно гэж цахим шуудангаар мэдэгдэж байжээ.” Тэрээр мөн Риогийн тѳлѳѳлѳн удирдах зөвлөлийн гишүүдэд санаа зовниж буй асуудлуудаа дурдав.” Файнэншл Таймс, 2020 оны 2-р сарын 16. Ноён Боули өнгөрсөн сард нээлттэй шүүх хурал дээр шууд мэдүүлэг өгөн Риог ичгэвтэр байдалд оруулахаар төлөвлөж байсныг та мэдэхгүй ч байж магадгүй, гэхдээ шүүх хурал болохын өмнөх өдөр Рио ноён Боулитэй тодорхойгүй тохиролцоонд хүрсэн ба түүнийг дуугуй байлгахаар худалдаж авсан бололтой. Риогийн Удирдах зөвлөл биш Риогийн одоогийн менежментийн баг эдгээр шийдвэрийг гардан гаргаж хэрэгжүүлсэн гэж Пентуотер найдаж байна.

Риогийн менежментийн баг Австралийн уугуул иргэдийн ариун шүтээн газруудыг сүйтгэх шийдвэр гаргаж байсан ба тэдний гаргасан шийдвэрүүдийн мѳрѳѳр олон тооны авлигын хэрэг, хээл хахуулийн болон санхүүгийн мэдээллийн мөрдөн байцаалтыг АНУ-ын Үнэт цаас, Биржийн Хороо, Их Британийн Ноцтой луйврын агентлаг зэрэг нь дэлхийн өнцөг булан бүрт явуулах шаардлагатай болж байсан нь нэгэнт тодорхой юм. Эдгээр олон зохисгүй явдлын дараа Риогийн Удирдах Зөвлөл нь Риогийн Гүйцэтгэх захирлыг ажлаас нь халах зөв арга хэмжээ эцэсдээ авсан гэж Пентуотер ойлгож байгаа юм. Харамсалтай нь ноён Жакийг халах нь нэг өдрѳѳр хожимдсон юм. Удирдах зөвлөл ѳѳрийг нь огцруулахыг мэдэгддэг өдөр ноён Жак хямд, бэлэн санхүүжилтэд хамрагдахын оронд Риогийн далд уурхайн бүтээн байгуулалтыг буруу удирдсанаас үүссэн зардлын хэтрэлтийг хувьцааны эрх санал болгож Туркойз Хиллээр төлүүлэхийг оролдов. Саяхан ил болсон Харилцан ойлголцлын санамж бичгээр Рио нь Туркойз Хиллийн хувьцаа эзэмшигчдэд хамгийн оновчтой санхүүжилтийн шийдэл эрэлхийлэх боломжийг нь Туркойз Хиллд олгохгуй хааж байгаа нь байж боломгүй зүйл билээ. Хувьцааны ѳнѳѳгийн үнээс болж Компанийн үнэ цэнэ маш бага болсон байдал, стриминг болон бондын санхүүжилт гэх мэт Компанийн хувьд илүү хямд бөгөөд илүү ашигтай санхүүжилтийн хувилбарууд байгааг үл харгалзан Рио нь Tуркойз Хиллийг нэмж ѳѳрийн хѳрѳнгѳ босгуулахаар шахаж байна. Рио нь санамж бичигт заасан хэмжээнээс илүү нэмэлт өр, холимог санхүүжилтийн хувилбаруудыг зѳвшѳѳрѳхгүй гэдгээ Туркойз Хиллд аль хэдийнэ мэдэгдсэн нь Туркойз Хилл дахь эзэмшлээ “шалан дээр унасан” үнээр авч нэмэгдүүлэх нь Риог л баяжуулах зорилготой дээрэнгүй тактикийг нь илчилж байгаа билээ. Рио-гийн санхүүгийн ямар ч логикгүй одоогийн завхарсан байр суурь нь Рио Тинтогийн Туркойз Хиллд өөрѳѳ оруулсан ТУЗ-ийг нь Риогийн эсрэг арбитрын шүүх ажиллагаа эхлүүлэхэд хүргэлээ. Риогийн алдаатай ажиллагаанаас үүссэн зардлын хэтрэлтийг бүхэлд нь нэмэлт ѳрийн санхүүжилт эсвэл стримингээр санхүүжүүлж болно гэдэгт Туркойз Хиллийн Тѳлѳѳлѳн удирдах зөвлөл итгэлтэй байна. Санхүүжилтийн энэ хоёр сонголтын аль нь ч боломжийн ѳртѳг, хүүтэй байх болно. Риогийн Удирдах зөвлөлийн хувьд та Риогийн 51 хувийг эзэмшдэг компани нь далд уурхайн бүтээн байгуулалтаа хамгийн үр ашигтайгаар санхүүжүүлэхийг эсэргүүцэх үү? Энэхүү асуултанд хариулж Туркойз Хилл компанийг хямд ѳртгѳѳр санхүүжүүлэхийг та хүсч байгаа гэдэгт Пентуотер найдаж байна. Нэгэнт үеэ ѳнгѳрѳѳсѳн гүйцэтгэх захирал ноён Жак компанийн үнэ цэнэд хор хөнөөлтэй замаар явахыг Риод хууран мэхлэх байдлаар итгүүлсэн гэж Пентуотер найдаж байна. Нѳхцѳл байдлыг ойлгосны үндсэн дээр цорын ганц оновчтой зам бол нэмэлт санхүүжилтийг хѳѳцѳлдѳх боломжийг олгох явдал гэдэгтэй та санал нийлнэ гэж Пентуотер найдаж байна. Туркойз Хиллийн одоогийн гэрээнүүд нь 1.6 тэрбум долларын нэмэлт санхүүжилт авах боломжтойгоор хийгдсэн гэдгийг ойлгож байгаа гэж найдаж байна. Дэлхий нийтээрээ Рио нь Туркойз Хиллийн хувьд компанийн зохистой засаглалыг хэрэгжүүлээгүй гэдэг итгэл үнэмшилтэй болсоныг та ойлгож байгаа гэж Пентуотер найдаж байна. Туркойз Хиллийн ТУЗ-д цөөнхийн ямар ч төлөөллийг оруулахыг Рио зөвшөөрөөгүй. Энэ оны эхээр би Туркойз Хиллийн ТУЗ-д суудалтай болохоор хѳѳцѳлдсѳн.

Хуралдаанд оролцсон цѳѳнх хувьцаа эзэмшигчдийн 88%-ийн саналыг авсан. Рио Тинто мэдээж миний эсрэг санал өгч цөөнх хувьцаа эзэмшигчдийн дуу хоолойг илэрхийлэх боломжийг хаасан. Жижиг хувьцаа эзэмшигчид Риогийн далд уурхайн бүтээн байгуулалтад гарсан зөрчил, эрх хэтрүүлсэн явдлыг шалгаж тогтоохыг ноён Жак л хүсээгүй гэж би таамаглаж байна. Туркойз Хиллийн Риод төлсөн 1.4 тэрбум долларт жижиг хувьцаа эзэмшигчид хяналт шалгалт хийхийг ноён Жак л хүсээгүй гэж би таамаглаж байна. Туркойз Хиллийн жижиг хувьцаа эзэмшигчид шахалт үзүүлж Риогийн зардлын хэтрэлтийн үл тайлагнал, ил тод бус байдлыг шалгуулахыг ноён Жак хүсээгүй гэж би бодож байна. Компанийн засаглалаар тэргүүлэгч АНУ-ын Institutional Shareholders Services (ISS) фирм нь Туркойз Хиллийн ТУЗ-д жижиг хувьцаа эзэмшигчдийн төлөөллийг оруулахыг дэмжсэн билээ. ISS-ийн байр суурийг анзаарсан Австралийн санхүүгийн тойм 2020 оны 7-р сарын 15-ны өдөр ийнхүү мэдэгдэв: [Туркойз Хиллийн] хувьцаа эзэмшигчдэд өгсөн зөвлөмждөө ISS нь ‘засаглал, ажлын саатал, зардлын хэтрэлт, санхүүжилтийн ноцтой дутагдлын талаар компанийн ил тод байдалд зүй ёсоор санаа зовниж байгаагаа илэрхийлсэн. Нэмээд ‘ТУЗ-ийн жижиг хувьцаа эзэмшигчидтэй харьцах харьцааны түүх нь онцгой санаа зовоодог’ ба ‘Aшиг сонирхлын зөрчлийг бууруулах талаар хангалттай алхам хийгээгүй’ болохыг тэмдэглэв. Тус нийтлэл бас: Ааштай Жан-Себастиан Жакын удирдлага дор Рио Тинтогийн ёс суртахуунгүй байдал гаарсан. “Жигшүүртэй” байдал нь компанийн хувийн хямрал, байгууллагын бүтэцээс хальсан.

Бизнесийн түншүүд болон жижиг хувьцаа эзэмшигчидтэйгээ яг л харуусалд унасан PKKP абориген хүмүүстэй харьцдаг шигээ жигшүүртэй байдлаар харьцдаг. Үүнийг нь Канберрагийн Нэгтгэлийн зѳвлѳл, Америкийн хувьцаа эзэмшигчдийн тѳлѳѳллийн байгууллагууд, Британийн сангийн менежерүүд болон Австралийн Эвлэрүүлэн зуучлах байгууллагууд хатуу шүүмжилж байна. Эдгээр нь үл тоомсорлох, үр дагаваргүй үйлдлүүд биш юм. Эдгээр нь улам бүр өсөн нэмэгдэж буй нэгдмэл дуу хоолой бөгөөд үүнийг Саймон Томпсоны ТУЗ анхаарах ёстой. Австралийн санхүүгийн тойм, 2020 оны 7-р сарын 15. Гэхдээ ноён Жакийн үед ч тэр, Рио Тинто компанийн түүний өмнөх удирдлагын үед ч тэд сайн засаглалын үлгэр жишээ байгаагүй нь “шинэ мэдээ” биш юм. Жакийг тойрсон олон дуулианы нэг нь Австралийн санхүүгийн тоймд 2020 оны 7-р сарын 27-ны өдөр Риогийн хамгийн өндөр албан тушаалтнуудын ёс зүйгүй байдлын талаар гарсан явдал юм. Сонинд: 2017 оны 12-р сард …. Их Британийн гүйцэтгэх удирдлагын сургалтын GFI Blackswan фирм 12 жил Рио Тинтогийн дээд удирдлагыг хөгжүүлэх үйлчилгээ үзүүлж ирсэн ч “ёс зүйгүй байдлын талаар ноцтой эргэлзэтэй” болж гэнэт сургалтаа зогсоосон. Блэксваны захирал, доктор Морис Даффи энэ тухай нүд бүлтийлгэм захидлыг одоогийн ТУЗ-ийн дарга Саймон Томпсон болон Рио Тинтогийн ТУЗ-ийн бүх гишүүд, Жак болон гүйцэтгэх удирдлагын багт хандан 2019 оны 11-р сарын 26-ны өдөр бичжээ…. Даффи 2017 онд зөвлөх үйлчилгээний гэрээгээ цуцлахаас өмнө тэрээр олон удаа Риогийн хамгийн өндөр албан тушаалтнууд ‘мэргэжлийн бус [болон] ёс зүйгүй үйлдэл гаргаж байгаа тухай’ тухайн үеийн ТУЗ-ийн дарга, удирдах зөвлөлийн гишүүдэд гомдол гаргасан ч тэд ‘ямар ч арга хэмжээ аваагүй ‘ гэжээ.

Ноён Жак 2017 онд Гүйцэтгэх захирлаар ажиллаж байсан. Даффигийн санаа зовж буй зүйлс нь Монгол болон Мозамбик дахь Риогийн асуудлуудыг хөндөж байсныг нийтлэлд дурьджээ. ‘Монгол, Мозамбик дахь [үйл ажиллагааны] талаар болзошгүй хэтрүүлгийг бид [Blackswan] мэдсэн ба анх [Рио Тинтод] 2017 онд энэ тухай мэдэгдсэн’ гэж Даффи хэлсэн. 2017 оны 10- р сард Албаниз болон Санхүү эрхэлсэн захирал Гая Эллиотт нарт АНУ-ын Үнэт цаас, Биржийн комиссоос ‘Мозамбикийн нүүрсний активын үнэлгээг өсгөсний төлөө’ залилангийн хариуцлага тооцсон юм. Даффи түүнчлэн ‘2017 оноос хойш Монголын талаар [Blackswan-ы] мэдэж байсан мэдээллийг Бейкер МкКензи 2019 онд бие даасан судалгаа хийхдээ хассан” тухай дуурьдсан. Мөн нийтлэлийн дагуу Даффи Рио доторх зохисгүй харилцааны талаар мэдээлж байсан бололтой. Иш татахад “Даффи ‘зохисгүй харилцааны’ талаар тайлагнаж байсан. Ийм нэг харилцаа нь Рио Тинтогийн хүрээлэлд нууц биш нууц болсон”. Эдгээр зохисгүй харилцааны нэг нь Туркойз Хилл ба Риогийн хооронд томоохон гэрээ хэлэлцээр хийж байх үед Туркойз Хиллтэй ашиг сонирхлын зөрчил үүсгэсэн гэж Пентуотер үзэж байна.

Риогийн корпорацийн соёлгүй асуудал нь аж ахуйн нэгж дотроосоо хальж дэлхий даяар, Монгол, Мозамбик тэр ч байтугай Гвиней хүртэл таржээ. 2020 оны 7-р сарын 28-нд Financial Times-ийн мэдээлснээр: Рио Тинтогийн Англи-Австралийн уурхайн компани хээл хахуулийн хэрэгт буруутгагдсан ба шийтгэлээс мултрах хэлэлцээрийг Их Британийн Ноцтой залилангийн албатай хийж байна. Групп нь Гвиней дэх маргаантай төмрийн хүдрийн орд дээр ажиллаж байсан зөвлөхөд төлсөн төлбөрийнхөө төлөө тэнсэн ял ногдуулуулахаар хөөцөлдөж байна гэж нөхцөл байдлыг мэддэг хүмүүс хэлж байгаа ба тохиролцоонд хүрэхгүй байж ч магадгуй юм. Хуулийн дагуу Ноцтой залилангийн алба нь компанид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэдэг боловч Шүүгч зөвшөөрсөн тохиолдолд хэрэг нь автоматаар түдгэлздэг. Хэлэлцээр эхлүүлэхийн тулд компани нь торгууль төлж, ирээдүйд хувь хүмүүсийг яллах ажиллагаанд хамтран ажиллах зэрэг хэд хэдэн нөхцлийг зѳвшѳѳрѳх ёстой юм. Ноён Жак Рио Тинтод ийм ёс зүйгүй хандлага дэлгэрэх нѳхцлийг хэрхэн бий болгосон бэ? Үнэнийг хэлэхэд ялзрал түүний захирал болохоос өмнө эхэлсэн юм. Мозамбикийн скандал, Гвинейн хээл хахуулийн дуулиан түүнийг томилогдохоос өмнө болсон үйлдлүүдээс эхэлжээ. Гэсэн хэдий ч тэрээр корпорацийн соёлын доройтлыг үргэлжлүүлсээр ирсэн бөгөөд энэ нь түүний засаглалын үеийг тодорхойлсон хамгийн ичгүүртэй зүйл болох Австралийн соёлын өвийг дэлбэлэх хүртэл даймжирчээ. Баруун Австралийн Жуукан хавцлын соёлын өвийг устгасан явдал нь ноён Жакын удирдсан Рио-гийн үйл ажиллагааны бэлгэ тэмдэг болсон юм –“Рио л болж байвал бусад нь хамаагүй” гэх корпорацийн сэтгэлгээ; бизнесийн болон ёс зүйн үүргээ бүдүүн зүрх гарган үл тоомсорлох; засгийн газар болон төрийн бус түншүүд, хамтран хөрөнгө оруулагчдыг үл хүндэтгэх байдал. Дахиад л “цэвэрлэгээ хийх” хэрэгтэй болж байна гэдэг чинь танай корпорац “буруу замаар будаа тэснийг” гэрчилнэ. Ноён Жакын засаглал нь Рио Тинтогийн өмнѳх дуулиануудыг ардаа орхиж магад гэсэн том горьдлогоор эхэлсэн юм. Гэсэн ч одоо харахад, ноён Жак баргар тэнгэрийн доор ажлаа ѳгч байна. Буруу зүйлсийг Төлөөлөн Удирдах Зөвлөл үнэхээр засах цаг нь болжээ гэсэн үг. Риогийн зүгээс эдийн засгийн ямар ч утгагуй, ѳѳрийн хѳрѳнгѳѳ нэмэгдүүлэх замаар санхүүжилт босгохыг Туркойз Хиллд тулгах нь хууль бус бөгөөд дарангуйлал юм. Удирдах зөвлөл нь эрх биш үүнийг зѳв зүйл гэж бодоогуй гэж найдаж байна. Харамсалтай нь өнгөрсөн долоо хоногийн хэвлэлүүдээр гарсан мэдэлэл нь эдгээр зүй бус олон үйлдэлд Риогийн ТУЗ өөрөө буруутай юм биш байгаадаа гэсэн эргэлзээг Пентуотерт тѳрүүлж байна. 2020 оны 11-р сарын 25-ны Лхагва гарагт гарсан Financial Times-ийн нийтлэлд Монгол Улсын Засгийн газар нь Оюу Толгойн уурхайн гүний өргөтгөлийн ажил удааширч, асар их зардал гарч байгаагаас үүдэн Оюу Толгой ХХК-ийг хараат бус хяналтаар шалгуулахыг хүсч байна гэжээ.

Рио Тинто Оюу Толгойн уурхайг эзэмшдэггүй гэдгийг та мэднэ. Рио бол ердөө л далд уурхайн бүтээн байгуулалтыг хариуцдаг оператор юм. Уурхайг Туркойз Хилл ба Монгол улсын Тѳр хамтран эзэмшдэг. Уг нийтлэлд уурхайн хоёр эзэн хоёулаа хараат бус шалгалт хийгэхийг хүсч байгаа хэдий ч Рио үүнийг эсэргүүцэж байна хэмээжээ. Хэрэв энэ үнэн бол үнэхээр ЦОЧИРДОМ юм. Рио бол ердѳѳ л уурхайг бариулахаар хөлслѳгдсөн гүйцэтгэгч юм. Уурхайг эзэмшигчид хөлсний гэрээт гүйцэтгэгч таньтай холбоотой хараат бус бие даасан шалгалт явуулахыг хориглох бүдүүн зүрх зориг ѳѳрт чинь үнэхээр байна уу? Хэрэв тийм бол Риогийн менежментийн баг ба ТУЗ нь маш их зүйлийг нуун дарагдуулах шаардлагатай байна гэдгийг баталж байгаагаас өөрцгүй юм. Хэрэв ѳѳрийн чинь хараат бус шалгалтыг эсэргүүцэж байгаа бол Рио компанийн засаглалын үзэл баримтлалыг үнэхээр ойлгодоггүйг нотлож байна. Хэрэв та нарт үнэхээр нуух зүйл байхгүй бол өөрийгөө шалгуулах ажиллагааг зогсоохыг хүсч байгаагаа Монголын ард түмэн болон Tyркойз Хиллийн цөөнх хувьцаа эзэмшигчдэд хэрхэн тайлбарлах вэ? Риогийн Удирдах Зөвлөл энэ цагийг алдаагаа засч залруулах, Монгол Улсын Засгийн газар болон Туркойз Хилл компанийн ѳмнѳ ил тод байдлыг хангах, танай удирдлагаас болж хэтэрсэн зардлыг өөрийн хөрөнгөѳ нэмэгдүүлэх бус харин санхүүжилтийн тохиромжтой гэрээ байгуулан хэрэгжүүлнэ гэж найдаж байна.

Хэрвээ Риогийн Удирдах Зөвлөл Туркойз Хилл руу чиглэсэн энэхүү дарангуйллаа үргэлжлүүлбэл Пентуотер нь Рио Тинтогийн Удирдах Зөвлөлийг ч оролцуулсан буруутай талуудын эсрэг хуулийн дагуу арга хэмжээ авахад бэлэн байна. Бид үүнийг хүсээгүй ч дэндэнэ дэндэнэ гэхэд арай дэндэнэ. Энэ уурхай бол эрдэнэ юм. Энэ нь Дэлхий дээрх гурав дахь том алт, зэсийн уурхай болно. Энэ нь хэдэн арван жилийн турш хэдэн арван тэрбум долларын бэлэн мөнгөний урсгалыг бий болгоно. Уурхайн эздийг утсан хүүхэлдэй, шатрын хүү шиг үзэхээ больж харин бизнесийн түнш гэж хандах хэрэгтэй. Тун удахгүй та бүхнээс хариу сонсож, тохиромжтой цагт чинь эдгээр асуудлаар ярилцах боломж гарна гэж найдаж байна.

Гүнээ хүндэтгэсэн,

Пентуотер Кэпитал Менежментийн Гүйцэтгэх захирал Мэтью C. Хэлбауэр Хувийг Туркойз Хилл

ХОЛБОО БАРИХ: Пентуотер Кэпитал Менежментийн Үйл ажиллагаа эрхэлсэн захирал Дэвид Зирин 312-589-6401

Эх сурвалж: Pentwater issues open letter …

Орчуулгатай холбоотой асуудлыг Оюу Толгойн Хяналт ТББ – 99185828

Захидлыг PDF хэлбэээр эндээс татаж авна уу.

Calls for Rio Tinto to Immediately Cease Brazen Attempt to Enrich Itself at the Expense of Turquoise Hill Minority Shareholders

November 30, 2020 06:00 AM Eastern Standard Time

NAPLES, Fla.–(BUSINESS WIRE)–Pentwater Capital Management LP (“Pentwater“), the largest minority shareholder of Turquoise Hill Resources Ltd. (“Turquoise Hill” or the “Company“) (TSX:TRQ) (NYSE:TRQ), has written the attached letter to the Rio Tinto plc (“Rio Tinto” or “Rio”) (LSE:RIO) Board of Directors:

Dear Members of the Board of Directors of Rio Tinto plc:

Pentwater Capital Management is the largest minority shareholder of Turquoise Hill. We are writing to you because it is our sincere hope that the Board of Rio Tinto is unaware of the oppressive and illegal actions which Rio’s current management team has taken against Turquoise Hill’s minority stockholders. It is our sincere hope that Pentwater can work with Rio’s Board to correct these actions and thereby avoid the otherwise necessary filing of an action for oppression by Pentwater against Rio Tinto.

As you are undoubtedly aware, Rio controls Turquoise Hill through its 51% ownership stake, has hand picked every director at Turquoise Hill, has chosen every management employee at Turquoise Hill, and is the manager of the mine which is Turquoise Hill’s sole asset. I assume that you are also aware that since Rio took control of Turquoise Hill in 2012, Rio has eliminated every previous Turquoise Hill employee and brought in a parade of six CEOs and CFOs who have all been existing or former Rio employees. I assume that you also know that Rio’s hand-picked directors and management team have signed contracts with Rio that have resulted in Turquoise Hill paying Rio over $1.4 billion since Rio took control.

As manager of the mine, Rio has been responsible for the construction of the underground mine at Oyu Tolgoi. Rio originally promised Turquoise Hill that the underground mine would reach first sustainable production in Q1 of 2021 with a $5.3 billion budget. Then in July of 2019, Rio shocked Turquoise Hill’s minority shareholders by communicating for the first time that there would be a massive cost overrun and enormous schedule delay. According to a former Rio employee who turned whistleblower named Richard Bowley, the budget overrun and schedule delay were largely caused by Rio’s negligent construction of Shaft 2. The whistleblower further confirmed that Rio was fully aware of the budget overruns and schedule delay a year in advance of the disclosure to the market and intentionally hid those facts from the market and the government of Mongolia. The Financial Times has reported:

“Mr. Bowley, who worked for Rio’s copper business between 2017 and 2019 as head of strategic projects in Mongolia, claims he first alerted senior executives to problems with the project in February 2018. According to Mr. Bowley, he continued to express his concerns to senior executives until he was dismissed in March 2019 after making whistleblowing disclosures. ‘I indicated [delay] to the schedule in the early part of 2018, which would lead to serious risk related to capital required to complete the project. This risk only grew throughout 2018, but was not disclosed to investors,’ he said in the statement. ‘Clear evidence exists through the project reporting, email correspondence and other documents [that] Rio Tinto were fully aware of the delays to the project and the effects these would cause.’” Financial Times, March 23, 2020.

Rio Tinto chose to hide the cost and schedule overruns in the underground project beginning in 2018.

“Mr. Bowley claims he first alerted senior executives to problems at the mine in February 2018. That was followed by a second warning – to an HR executive – in July 2018 that the mine was $300m over budget and a year behind schedule. Yet, in a presentation to US investors on October 2, 2018, the head of Rio’s copper business Arnaud Soirat said the project was ‘on budget and on schedule’”. Financial Times, February 16, 2020.

“In one email, sent just weeks after Mr. Soirat’s October 2018 presentation, Mr. Bowley told his local manager there would be a ‘12-18 month delay in the underground project, with substantial cost implications.’ He also outlined his concerns to board members at Rio.” Financial Times, February 16, 2020.

You may or may not be aware that Mr. Bowley was scheduled to provide live testimony in open Court last month that would have been very embarrassing to Rio, but the day before that Court hearing was scheduled to take place, Rio agreed to an undisclosed settlement with Mr. Bowley presumably to buy his silence. Pentwater certainly hopes that it was Rio’s current management team rather than Rio’s Board making these decisions. Obviously, it was Rio’s management team that decided to destroy sacred aboriginal sites in Australia as well take actions which have resulted in numerous foreign corrupt practices investigations, bribery investigations, as well as financial disclosure investigations around the world by agencies such as the US Securities Exchange Commission and the Serious Fraud Office in the UK. It is Pentwater’s understanding that Rio’s Board finally took the correct action to eliminate Rio’s CEO after these numerous improprieties.

Unfortunately, the elimination of Mr. Jacques occurred one day too late. Literally the day the Board asked for his resignation, Mr. Jacques attempted to force Turquoise Hill to pay for the cost overruns caused by Rio’s own mismanagement of the construction of the underground mine through an equity rights offering instead of accessing cheaper, readily available financing. It is unacceptable that Rio, through a recently announced Memorandum of Understanding (MOU), is preventing TRQ from seeking the financing solutions that are most optimal for TRQ shareholders. Rio is attempting to force Turquoise Hill to conduct an equity raise despite the fact that the current equity price severely undervalues the Company and despite the fact that there are much cheaper and more advantageous financing options available to the Company, such as streaming and bond financing. The fact that Rio has already notified Turquoise Hill that it will oppose any additional debt or hybrid financing options beyond the amount in the MOU, exposes Rio’s oppressive tactic to enrich itself and expand its holdings in Turquoise Hill at bargain basement prices through the backstop.

The complete and utter lack of financial logic in Rio’s current position is so blatantly corrupt that it has forced Rio Tinto’s own hand-picked Board at Turquoise Hill to initiate arbitration against Rio. Turquoise Hill’s Board is convinced that the cost overruns caused by Rio can all be funded by supplemental financing or a stream. Both options would be at reasonable costs and interest rates. Why would you as the Board of Rio not want a company that Rio owns 51% of to finance the construction of the underground mine in the most capital efficient manner?

Pentwater hopes that the answer to this question is that you want efficient financing for Turquoise Hill. Pentwater hopes that it was your lame duck CEO Mr. Jacques who duped Rio into proceeding down this value destructive path. Pentwater hopes that once you understand the facts, you will agree that the only rational path forward is to allow supplemental financing to move forward. Hopefully you understand that all Turquoise Hill’s current financing agreements are written to allow for $1.6 billion of supplemental financing.

Pentwater hopes that you understand that there is near universal belief that Rio has not engaged in appropriate corporate governance with respect to Turquoise Hill. Rio has not allowed any minority representation on Turquoise Hill’s Board. Earlier this year, I ran for a seat on the Turquoise Hill Board. I received 88% of the votes from minority shareholders who voted at the meeting.Of course, Rio Tinto saw to it that minority shareholder voices were silenced by casting its votes against me. I can only assume that it was Mr. Jacques who didn’t want minority shareholders to be able to investigate Rio’s reported misfeasance and malfeasance committed in construction of the underground mine. I assume it was Mr. Jacques who didn’t want minority shareholders to have any oversight into the $1.4 billion that Turquoise Hill has already paid Rio. I assume it was Mr. Jacques who didn’t want minority shareholders to be able to push Turquoise Hill to investigate Rio’s reported lack of candor and disclosure in reporting delays and cost overruns.

The leading corporate governance firm in the United States, Institutional Shareholder Services (ISS) supported minority shareholder representation on the Turquoise Hill Board. On July 15, 2020, the Australian Financial Review, taking notice of ISS’s endorsement of minority shareholder representation, stated as follows:

In its advice to [Turquoise Hill] shareholders, ISS confirmed ‘legitimate concerns around governance, delays, cost overruns and the company’s disclosure regarding the gravity of funding shortfalls.’ It said ‘the board’s history of communication with minority shareholders is of particular concern’ and noted that it ‘has not gone far enough’ in ensuring ‘mitigation of conflicts of interest.’

The same article goes on to say:

Under the capricious Jean-Sébastien Jacques, Rio Tinto’s bad faith conduct is overarching. Its pariah status transcends the company’s individual crises and its organizational silos. It treats its business partners and minority shareholders with the same contempt it shows its host communities – like the grieving PKKP people. It is excoriated by Canberra’s Takeovers Panel, American proxy houses, British fund managers and by Reconciliation Australia alike. These are not inconsequential malcontents. They are a growing chorus, and these are glaring warning signs for Simon Thompson’s board, if it cares to notice. Australian Financial Review, July 15, 2020.

But, of course, it is not “breaking news” that Rio Tinto, under Mr. Jacques and his predecessors have not been models of good corporate governance. Among the many scandals swirling around Jacques was one reported by The Australian Financial Review on July 27, 2020 regarding unethical conduct by Rio’s most senior executives. The paper states:

In December 2017…. British executive coaching firm GFI Blackswan abruptly quit its 12-year role providing leadership development services to Rio Tinto’s senior leadership team ‘because of serious misgivings about unethical behaviour.’ Blackswan’s principal, Dr. Maurice Duffy,laid this out in an eye-popping letter to current chairman Simon Thompson and the entire Rio Tinto board, Jacques and his entire executive committee … on November 26, 2019. In it, Duffy complains that before terminating his consultancy agreement in 2017, he reported ‘multiple, unprofessional [and] unethical behaviors’ by Rio’s most senior executives to the then chairman and members of the board, ‘who took no action’.

Mr. Jacques was CEO in 2017. The same article reported that Duffy’s concerns addressed Rio issues in both Mongolia and Mozambique.

Duffy had reported ‘the potential overstatements that [Blackswan] were informed of in Mongolia and Mozambique, which we first informed [Rio Tinto] of in 2017.’ In October 2017, Albanese and former CFOGuy Elliott were charged by the US Securities and Exchange Commission with fraud ‘for inflating the value of coal assets’ in Mozambique. Duffy even called out ‘the 2019 independent investigations by Baker McKenzie that excluded information known by [Blackswan] about Mongolia since 2017’.

According to the same article, Duffy apparently had reported inappropriate relationships at Rio. To quote, “Duffy had reported ‘the inappropriate relationships.’ One such relationship remains an open secret in Rio Tinto circles.” Pentwater believes that one of these inappropriate relationships created conflicts of interests with Turquoise Hill at the time large contracts were being negotiated between Turquoise Hill and Rio.

Rio’s corporate culture problems extend around the world, from its corporate inner sanctum to Mongolia, to Mozambique and even to Guinea. As the Financial Times on July 28, 2020 reported:

Rio Tinto is in talks with the UK’s Serious Fraud Office about a possible deal under which the Anglo-Australian miner would avoid prosecution on bribery allegations. The group is seeking a deferred prosecution agreement over a payment it made to a consultant working on a contentious iron ore deposit in Guinea, according to people with knowledge of the situation, who said there was no certainty a deal would be reached. Under a DPA, the SFO charges a company with a criminal offence but proceedings are automatically suspended as long as the deal is approved by a judge. For negotiations to begin, the company has to agree a number of terms, including paying a fine and co-operating with future prosecutions of individuals.

How could Mr. Jacques have allowed such a culture of misfeasance and malfeasance infest Rio Tinto? To be fair, the rot began before his reign. The Mozambique scandal and the Guinea bribery scandal involved underlying actions that occurred before his ascendance. However, he has continued the degradation of any semblance of good corporate character, leading to the pièce de resistance of his reign … the blowing up of cultural heritage sites in Australia. The destruction of Western Australia’s Juukan Gorge cultural heritage sites is emblematic of Rio’s actions under Mr. Jacques – a “Rio-first-and-only, whatever the cost” corporate mentality; a high-handed disregard of business and ethical obligations; and a total disrespect of governments and non-governmental partners and co-investors.

You know that your corporation has gone astray when you have to “clean house” yet again. Mr. Jacques’ tenure started with great hopes that Rio Tinto could put past scandals behind it. But we have now come full circle, and Mr. Jacques is leaving under a dark cloud. This is the time for the Board of Directors to put right the things that are indeed wrong. It is illegal and oppressive for Rio to order Turquoise Hill to undergo an equity raise despite the lack of any economic sense. We hope that it was not the Board itself who thought sua sponte that this was a good idea. Unfortunately, the press from last week makes Pentwater question whether it is in fact Rio’s own Board who is responsible for all of these numerous acts of impropriety.

A Financial Times article published Wednesday, November 25, 2020, states that the Government of Mongolia is calling for Oyu Tolgoi LLC to seek “an independent review into delays and huge costs blowouts in the underground expansion” of the Oyu Tolgoi mine. As you know, Rio Tinto does not own the Oyu Tolgoi mine. Rio is simply the operator in charge of underground mine construction. The mine is co-owned by Turquoise Hill and the government of Mongolia. The article suggests that both owners of the mine want an independent investigation but that Rio is opposing this. If accurate, that is truly SHOCKING. Rio is nothing more than the contractor hired to build the mine. Do you really have the audacity to attempt to block the owners of the mine from conducting an independent investigation into you, their hired contractor? If so, it serves as nothing but confirmation that Rio’s management team AND BOARD have a great deal to hide. And your actions would be further confirmation that Rio truly does not understand the concept of corporate governance, if it insists on blocking an independent investigation into itself. How can you possibly explain to the people of Mongolia and TRQ minority shareholders that you want to block an investigation into yourself if you truly have nothing to hide?

We can only hope that Rio’s Board takes this moment to course correct, to provide transparency to the Government of Mongolia and Turquoise Hill, and to enter into a financially appropriate non-equity financing agreements to fund the cost overruns at Oyu Tolgoi necessitated by your own management. However, if Rio’s Board continues with this oppressive behavior toward Turquoise Hill, Pentwater is prepared to go forward with legal action against the proper parties, including, you, the Board of Directors of Rio Tinto. We do not undertake this lightly, but enough is enough. This mine is a jewel. It will be the third largest gold and copper mine in the world. It will produce tens of billions of dollars of free cash flow for decades. Its owners should be treated as business partners, not as puppets or pawns. I sincerely hope to hear from you shortly and am free to discuss these matters at any time convenient for you.

Kindest Regards,

Matthew C. Halbower
CEO, Pentwater Capital Management

cc: Turquoise Hill Resources

Contacts

David Zirin- Chief Operating Officer
Pentwater Capital Management
312-589-6401

For link to source click here.

For translation in Mongolian click here.

Дэлхийн 90 гаран орны төрийн бус байгууллагууд өмнөх хямралуудын үеэр хийсэн судалгаа болон одоогийн байдалд хийсэн ажиглалтад үндэслэн КОВИД-19 цар тахалтай тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагаа нь бизнесийн эрх ашгийг хохироосон нэрийдлээр ISDS буюу хөрөнгө оруулагч ба засгийн газар хооронды маргаан шийдвэрлэх механизмыг ашиглан засгийн газруудаас олон зуун тэрбум доллар нэхэмжлэх давалга эхэлж байгааг анхааруулж байна.

Үндэстэн дамнасан корпорациуд маш олон худалдаа ба хөрөнгө оруулалтын гэрээнд суулгадаг ISDS хэмээх зөвхөн компани засгийн газрыг шүүхэд татах эрх олгодог гэрээний заалтыг ашиглан цар тахалтай тэмцэх үйл ажиллагааг нь буруутган шүүхэд татах эрсдлийг хаах арга хэмжээг яаралтай авахыг олон сая хүнийг төлөөлөх 630 байгууллагын гарын үсэгтэй нээлттэй захидлаар уриаллаа. Энэхүү уриалгадаа хэрхэн хамгаалах тухай зөвлөмжүүдийг мөн багтаасан байгааг Оюу Толгойн Хяналт ТББ-аас МУ-ын дээд удирдлагууд, яамдын сайд нар ба УИХ-ын гишүүдэд хүргэлээ.

Цар тахлын энэ үед хүн ардынхаа амь нас, эрүүл мэнд, ажлын байрыг хамгаалах, эдийн засгийн хямралыг сааруулах, хүн амын наад захын хэрэглээг хангахад чиглэсэн дараах арга хэмжээг нь компанид хохирол учруулсанд тооцон хэрэг үүсгэх, нэхэмжлэл гаргах боломжийг арбитрын шүүгчид эрэлхийлж эхэлсэн байна. Үүнд:

• Ард иргэдээ хамгаалах, вирусын тархалтыг зогсоох үүднээс зарим бизнесийн үйл ажиллагааг хязгаарласан, зогсоосон
• Эмнэлэг, эрүүл мэндийн нөөц дутсан үед ард иргэдийн эрүүл мэндийн төлөө хувийн эмнэлэг, хувийн байгууллагуудыг дайчилсан, засгийн газрын мэдэлд ажиллуулсан, үйлдвэрлэгчдийг агааржуулагч үйлдвэрлэхийг шаардсан
• Бизнесүүд болоод айл өрхийг ипотекийн зээлийн болоод түрээсийн төлбөрөөс чөлөөлсөн
• Хямралд нэрвэгдсэн стратегийн ач холбогдол бүхий бизнесүүдийг гадны мэдэлд очихоос сэргийлсэн арга хэмжээ авсан
• Ард иргэдийнхээ эрүүл ахуйн хэрэгцээний үүднээс цэвэр усаар хангах, дулаан, цахилгааны төлбөрийг зогсоох, салгасан холбоосуудыг залгах
• Эм тариа, вакцин, эмчийн үзлэгийг хямдруулах
• Өрийн бүтцийг шинэчлэх

Уриалгад гарын үсэг зурсан байгууллагуудад:

• Олон улсын ба бүхийн ҮЭ-ийн холбоод International Trade Union Confederation, Public Services International, IndustriALL, the Trade Union Confederation of the Americas, and the IUF.
• Дэлхийн эрүүл мэндийн сүлжээ ТББ-ууд Peoples’ Health Movement, Médecins Sans Frontières Access Campaign and the International Treatment Preparedness Coalition
• Бусад олон улсын иргэний нийгмийн байгууллага, сүлжээ: Oxfam, Friends of the Earth, the European Environmental Bureau, the Asian Peoples’ Movement on Debt and Development and the Arab NGO Network for Development
• МУ-д бүртгэлтэй ТББ-ууд www.minewatch.mn

Жич: Уриалга захидал бүрэн эхээр эндээс татах

---